Τράπεζα βασιλισσών: Τα υπέρ και τα κατά!

Άλλη μια νέα ανάρτηση και σήμερα!

Σήμερα θα μιλήσουμε για ένα θέμα πολύ σπουδαίο που έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις, μα και πολλές διαφωνίες μεταξύ των μελισσοκόμων. Αναφερόμαστε στο θέμα της δημιουργίας Τράπεζας Βασιλισσών, των τεχνικών που μπορούν να εφαρμοστού για να υλοποιηθεί μια τέτοια ιδέα, μα και στην διερεύνηση της σκοπιμότητας ενός τέτοιου εγχειρήματος, από έναν «απλό» μελισσοκόμο που κυνηγάει ανθοφορίες και μέλια και που δεν είναι επαγγελματίας βασιλοτρόφος.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους και ας δούμε, κατ αρχάς, ποιους σκοπούς εξυπηρετεί η δημιουργία μιας Τράπεζας Βασιλισσών.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η βασίλισσα-μάνα ενός μελισσιού είναι η καρδιά του μελισσιού ή για να το πούμε περισσότερο «δραματικά», είναι η ίδια του η ζωή! Αν χαθεί η μάνα, το μελίσσι είναι καταδικασμένο να αφανιστεί, αν δεν καταφέρει αυτό το ίδιο να την αντικαταστήσει ή αν δεν το κάνουμε εμείς αυτό, για λογαριασμό του.

Αυτός είναι κυρίως ο λόγος, που κάποιοι μελισσοκόμοι σκέφτηκαν να δημιουργήσουν τις τράπεζες μελισσιών, οι οποίες θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν πολλές βασίλισσες, για… παρακαταθήκη.

Υπάρχει όμως, ένας  ακόμα  λόγος που αυτή η επιλογή δείχνει να είναι πολύ «εξυπηρετική»! 

Αναφερόμαστε στην επιλογή που κάνουν κάποιοι «έμπειροι» μελισσοκόμοι να εφαρμόσουν μεθόδους εκμετάλλευσης που απαιτούν δυνατά μελίσσια νωρίς την άνοιξη, για να στοχεύσουν πρώιμες ανθοφορίες. Σε μια τέτοια περίπτωση, η δημιουργία παραφυάδας από κάποιο μελίσσι, ο εφοδιασμός αυτής με έτοιμη μάνα , από την παρακαταθήκη της τράπεζας και η επανένωσή της με το αρχικό μελίσσι,  φαίνεται πραγματικά μια ελκυστική πρόταση, που θα μας επιτρέψει να δημιουργήσουμε νωρίς, ισχυρά μελίσσια με μεγάλους πληθυσμούς!

Πριν μπούμε στην «κριτική» και στον προβληματισμό αυτής της συλλογιστικής, θα σας παραθέσουμε τους δυο περισσότερο γνωστούς και δόκιμους τρόπους δημιουργίας μιας τράπεζας βασιλισσών.

Ο πρώτος τρόπος – είναι αυτός που αναφέρεται και στα μελισσοκομικά βιβλία – είναι να δημιουργήσουμε ένα δυνατό, ορφανό μελίσσι και μέσα σε αυτό να τοποθετήσουμε ειδικά πλαίσια πάνω στα οποία υπάρχουν προσαρμοσμένα ειδικά κλουβάκια από πυκνό πλέγμα που έχουν μέσα  βασίλισσες. 

Τα κλουβάκια αυτά φιλοξενούν μόνο μια βασίλισσα το καθένα, χωρίς μέλισσες συνοδούς και λόγο του μικρού τους όγκου, καταλαμβάνουν ελάχιστο χώρο. Έτσι,  σε ένα τέτοιο μελίσσι, θα μπορούσαν να «φιλοξενηθούν», για κάποιο διάστημα, ακόμα και 100 βασίλισσες. Η συρμάτινη φωλιά-φυλακή αυτή των βασιλισσών, δεν είναι προσβάσιμη  από τις εργάτριες, παρά μόνο από την εξωτερική του μεριά, από όπου και ταΐζουν τις βασίλισσες.

Μια παραλλαγή αυτής της μεθόδου, είναι οι βασίλισσες να τοποθετηθούν σε σχετικά πιο μεγάλους και άνετους χώρους, να έχουν επαφή με τις εργάτριες και να εκτελούν κανονικά το αναπαραγωγικό τους έργο, αλλά υπό το καθεστώς περιορισμού. Οι χώροι αυτοί δημιουργούνται μέσα σε ειδικές θήκες-πλαίσια που έχουν εσωτερικά χωρίσματα και που μπορούν να δημιουργήσουν έως και 8 θέσεις φιλοξενίας για βασίλισσες, η κάθε μία. 

Οι θήκες-πλαίσια αυτές, έχουν από τη μια πλευρά τους τμήμα βασιλικού διαφράγματος, με αποτέλεσμα οι εργάτριες να μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα μέσα σε αυτές.

Μια βασική προϋπόθεση για να  συντηρηθεί μια τράπεζα βασιλισσών αυτού του τύπου, είναι να τροφοδοτούμε συνεχώς το ορφανό μελίσσι «φιλοξενίας» με γόνο από άλλες κυψέλες. Αυτό είναι απαραίτητο επειδή οι νεαρές μέλισσες είναι ποιο κατάλληλες για τη διατροφή και εξυπηρέτηση των βασιλισσών, σε αντίθεση με τις εργάτριες  προχωρημένης ηλικίας που, εκτός των άλλων, κακοποιούν τις βασίλισσες με πρώτη ευκαιρία. 

Μια ακόμα προϋπόθεση, είναι να υπάρχει διαρκώς «γεμάτος» τροφοδότης μέσα στην κυψέλη-τράπεζα. Από όσα αναφέραμε έως τώρα, βγαίνει εύκολα το συμπέρασμα πως τον χειμώνα, αυτού του τύπου οι τράπεζες βασιλισσών δεν μπορούν να λειτουργήσουν, αφού δεν υπάρχει διαθέσιμος γόνος για να τις τροφοδοτήσουμε.

Επομένως, καταρρίπτεται στην πράξη η ιδέα να δημιουργήσουμε τράπεζες βασιλισσών, για να τις χρησιμοποιήσουμε νωρίς την άνοιξη σε παραφυάδες.

Άρα, μένει μόνο η δεύτερη χρήση που αναφέραμε πάρα πάνω, δηλαδή η δυνατότητα που μας δίνει η παρακαταθήκη βασιλισσών, να έχουμε πάντα διαθέσιμες βασίλισσες από την άνοιξη έως το φθινόπωρο, για να τις χρησιμοποιήσουμε στην περίπτωση που κάποιο μελίσσι «χάσει» τη μάνα του από κάποιο ατύχημα.

Ο προβληματισμός όμως που υπάρχει και που μας έρχεται αμέσως στο μυαλό, είναι αν αξίζει τον κόπο όλη αυτή η φασαρία, ο χρόνος και τα έξοδα για να έχουμε έτοιμες βασίλισσες… την εποχή που μπορούμε να τις δημιουργήσουμε, έστω και με κάποια καθυστέρηση!

Τον προβληματισμό αυτό φαίνεται πως τον συμμερίζονται οι περισσότεροι συνάδελφοι μελισσοκόμοι, οι οποίοι προτιμούν να αγοράζουν βασίλισσες από βασιλοτρόφους, αν και όταν τους τύχει το κακό, από το να διατηρούν ξενώνα – φυλακή, είναι η ποιο σωστή λέξη – βασιλισσών, με ότι συνεπάγεται αυτό σε χρόνο, φροντίδα  και έξοδα.

Μια άλλη μέθοδος διαρκούς παρακαταθήκης βασιλισσών, είναι η δημιουργία πολύ μικρών χώρων (τριών πλαισίων), μέσα σε μια κανονική κυψέλη ή και μέσα σε μια κυψέλη οριζόντιας ανάπτυξης – κυψέλη φυτώριο - που μπορεί να έχει έως και 24 πλαίσια στη σειρά, με ξεχωριστές εισόδους για τον κάθε χώρο. Στους χώρους μιας τέτοιας κατασκευής μπορούν να παραμείνουν ετοιμοπόλεμες οι βασίλισσες για όσο διάστημα θέλουμε, αλλά και εδώ προκύπτουν κάποια ερωτήματα.

Γιατί, ωραία τον χειμώνα ο μεγάλος και άνετος αυτός  ξενώνας, μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε διαρκή παρακαταθήκη βασιλισσών. Τι τις κάνουμε όμως την άνοιξη όλες αυτές τις μικρές παραφυάδες με τις βασίλισσές τους? Συνεχίζουμε να τις έχουμε υπό καθεστώς περιορισμού ή τις βάζουμε σε κανονικές κυψέλες και αποκτάμε παραγωγικά μελίσσια?

Η απάντηση είναι προφανής και μπορεί να δοθεί χωρίς επιχειρήματα, γιατί δεν νομίζουμε πως μπορεί να υπάρξει έστω και ένας «μάχιμος» μελισσοκόμος που να ισχυριστεί πως θα προτιμούσε να διατηρεί βασίλισσες φυλακισμένες σε μικρές παραφυάδες, αντί να τις «μεταφράσει» σε παραγωγικά μελίσσια, δηλαδή σε μέλι!!

Κλείνοντας, να τονίσουμε για μια ακόμα φορά, πως το ζητούμενο για τον κάθε «απλό» μελισσοκόμο, δεν είναι ούτε η παρακαταθήκη βασιλισσών, ούτε βέβαια και η βασιλοτροφία για ίδια χρήση. 

Το ζητούμενο είναι η διατήρηση δυνατών και υγιών μελισσιών, χωρίς χημικά, φάρμακα και διάφορα «περίεργα» παρασκευάσματα!

Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"

Ορεινή Μέλισσα